Pandemi İle Değişen Hayatlar
Pandemi ile hayatımıza ‘dezenfeksiyon’ kelimesi girdi. Gündelik hayatımızda ellerimize sık sık kolonya sıkmak, ellerimizi, eve giren nesneleri yıkama gibi takıntılı denebilecek davranışlarımız gelişti. OKB olarak bilinen bir patolojiyi birçoğumuz pandemi süreci ile tanıdık. İnsanlarda sürekli şu soru var ‘acaba bende obsesif kompulsif bozukluk mu var?’ maalesef ki sevdiklerimize yakınlarımıza bu hastalığa maruz bırakmamak için elimizden gelenleri yapmaya çalıştık bunların başında da virüsten korunmak için hijyen gelmektedir, fakat pandeminin uzaması ile kişiler bu alışkanlıkları benimseyip herkesin çantasında ıslak mendil, dezenfekte için nesneler yerleşti. Yinelenen el yıkma alışkanlığı kazandık. Covid19 önlemleri ile OKB belirtileri arasında benzerlik görünse de önemli farklılıklarda bulunmaktadır. OKB tanılı bireyler ortamda tehlike olmasa da abartılmış bir tehdit algılama eğilimine sahiptirler. Covid19 ise tüm dünyayı tehdit eden bir virüstür ve bunun bize bulaşması abartılmış bir düşünce değildir. Aylardır virüs bulaş riskini azaltmak için veya seyri hakkında her gün medya, sosyal hayatımız olsun buna maruz kaldık, kendimizi sürekli salgın hakkında düşünürken bulmamız olasıdır.
Belirli düzeyde kaygının olması olağandır. Kişilerin önlem alması için motivesini arttırır. Aklınıza gelen düşünceleri fark etmek, düşünceleri bastırmak yerine izin verilmelidir. Düşüncülerimizi gerçekçi bir biçimde değerlendirmemiz önemlidir. Bilişsel kontrolümüzü azaldıkça ve tahammülsüzlüğün de artmasıyla OKB belirtileri sergilemeye yatkın hale geliriz. Kişilerin tekrarlayan kompulsif davranışları için psiko-eğitim, problem çözme becerileri arttırılmalı ve günlük rutinleri değiştirilmelidir. Gevşeme egzersizi, meditasyon yapılmalıdır. İşlevsel olmayan inançlarınız var ise BDT yöntemi ile terapistinizle birlikte bu olumlu/olumsuz inançlarınız yeniden değerlendirilmelidir.
Hastalığa yakalanma korkusu olan hipokondriya olarak bilinen hastalık hastalığı gelişmiştir. Fiziksel herhangi bir belirtisi olmasa bile sık sık doktora başvurmalarda artış olmuştur. Hastalığa yakalanmaktan korktukları için covid-19 semptomları göstermese bile test vermeye giden kişilerde hastalık kaygısı meydana gelmiştir. Günlerinin büyük kısmını internetten hastalık belirtilerini araştırarak geçirirler. Hipokondriyakların ya varsa, acaba kuşkularıyla yaşarlar. Pandemide de insanlar ‘ya covid olduysam? ‘Sorularını sordular sürekli bu da kişilerde kaygıya yol açtı.
Uzayan bu pandemi süreciyle yeni terim olan long(uzamış) covid terimi olan en az 12 haftadan uzun sürdüğü semptomları olan; yorgunluk, nefes darlığı, öksürük, eklem ağrısı, düşünme ve konsantrasyon güçlüğü, depresyon, hafıza sorunları, uyku bozuklukları meydana gelmektedir. Fizyolojik olarak koruduğumuz bedenimizi psikolojik olarak da sağlamlaştırmak gerekir. Belirsizliğini halen koruyan virüs ileride nelere sebep olacağını, aşıların yan etkileri kafamızda soru işareti bıraksa da yaşadığımız bu film sahnesini aratmayan mücadelede kazandığımız, edindiğimiz becerilerden ders çıkarılmalıdır. Hepimiz gelişen çağ ile hazıra alışmıştık fakat baktığımızda evlerimize kapandığımız sürede kendi beceri ve imkanlarımızca bir şeyler yaptık. Yeri geldiğinde içsel benliklerimize, anlam arayışına döndük. Sağlığın hayatımızdaki önemini fark etmemize yarayan bu sürede sevdiklerimizin de bir o kadar değerlerini anladık. ‘Keşke’ ile başlayan pişmanlık cümleleri yer aldı. Sonu belli olmayan bu süreçte evlere kapandığımızda karamsarlığa kapılmanın bize fizyolojik ve psikolojik yan etkilerini gördük. Artık bu karamsarlık ve belirsizliği olumluya çevirmeliyiz. Sağlık kuruluşlarının önlemler gereği yapmamız gerekenlere devam edip geriye baktığımızda kendimizin istediğimiz zaman başarı elde edebileceğini gördük. Evimizde hem aşçı hem usta, yeri geldi terzi olduk. Hayallerimiz ve hedeflerimiz arasına pandemi sürecinin giremeyeceğini anladık. İnsanlar bir durum veya olaya adapte sağlaması en yüksek canlılardandır. Stresle ve kaygıyla baş edebilip hayatımızın getirdiği işlevselliklere devam etmeliyiz. Hayatın durduğu pandemide bizler evlerimizden hayatın olağan akışını koşullar ne olursa olsun adapte olduk.
Stajyer Psk. Selin Deniz SAYGI